در این نوبت از معرّفی آثار ارزشمند، به کتاب”جنبش اصلاحات عظیم”نوشتۀ ساموئل سایمون اسموکر خواهیم پرداخت؛ که به دورۀ اصلاحات پروتستانی و تاریخ وحشتناک قرون وسطی می‌پردازد. این کتاب که دارای نثری قدیمی و بسیار سنگین بوده برای اوّلین بار توسّط بانو زوفا رایان به زبان فارسی ترجمه گردیده است.

کتاب حاضر که با عنوان”جنبش اصلاحات عظیم”ارائه می‌گردد، یک بررسی مختصر و شگفت‌انگیز از اصلاحات پروتستانی اسموکر محسوب می‌شد که در ابتدا به صورت شفاهی در سمینار الهیّاتی گتیسبورگ در سال 1837 ارائه شد. او تاریخ رعب‌ برانگیز قرون وسطی که تا شروع رنسانس را در بر می‌گیرد و بر اعصار کلیسایی در طول هزار سال واقع می‌شود را در این کتاب شرح می‌دهد. بعد از انحراف اوّلین کلیسای روم یا همان کلیسای کاتولیک و پیوند خوردن آنها به امپراطوران و شکل‌گیری یک دیکتاتوری مذهبی سیاسی آنها می‌کوشیدند که به آن یکپارچگی و استیلای سیاسی مذهبی که دلخواهشان بود برسند و برای رسیدن به این هدف از انحراف ایجاد کردن در کلام و احکام آن و از میان برداشتن مخالفان خود هیچ ابایی نداشتند.

از آن جایی که آنها به نظامهای قدرتمند سیاسی پیوند خورده بودند این قدرت را داشتند تا هر گونه مخالفت را به سرعت و با اقتدار خاموش کنند. اساس دستگاه پاپ که با تفتیش عقاید و نابود کردن مخالفان پیوند خورده بود تقریباً بر تمامی اروپا سایه افکنده بود و آنها برای حفظه قدرت و سلطۀ خود و سر پوش نهادن بر بی‌بند و باریها و انحطاط اخلاقی و مالیشان دست به هر جنایت مخوفی می‌زدند.

اگر چه در همان قرون اوّلیّه شکل‌گیری مسیحیّت با تحریک کلیسای کاتولیک از طریق امپراطوران آنها دست به انهدام شخصیّتهای مخالف و ترور شخصیّتهای روحانی می‌زدند امّا در قرن دوازدهم کلیسا رسماً و مستقیماً با داعیّۀ ظاهری دفاع از حقانیّت کلیسای مسیح ساز و کاری به نام دستگاه تفتیش عقاید در فرانسه بنا کرد که از طریق راهبان و کشیشان به بازجویی و شکنجۀ مردم می‌پرداخت و کارش را با افراد مشکوک به ارتداد و جادوگری و مخالفین احتمالی و یا کسانی که اقتدار پاپ‌ها و کلیسا را زیر سؤال می‌برند، شروع کرد.

این کتاب به شرح فساد اخلاقی و مالی که کلیسا با آن درگیر بود و همین طور به جفاها و شکنجه‌هایی که اندیشیدن به آن لرزه بر بدن آدمی می‌اندازد پرداخته است. بدعتکاران و مظنونین احتمالی که بر رجاسات کلیسای کاتولیک صحّه نمی‌گذاشتند تحت شکنجه مجبور به هر اعترافی می‌گشتند و حتّی بعد از اعترافات ساختگی تقریباً در اکثر موارد قربانیان بی‌دفاع به خاطر عمق و شدّت جراحات وارده جان می‌باختند.

در همین دوران اصلاحگرانی روشن بین نیز در هر صده ظهور می‌کردند که بر کلام و احکام خداوند واقف بودند و با وجود آگاهی از خطرات جانی همچنان در راستی گام می‌زدند و از بیان حقیقت و کوبیدن تعالیم کاذب و خرافات و رسوم بی‌پایه و اساس کلیسای منحرف قرن خود که بازیچۀ دست پاپ‌ها بود، ابایی نداشتند و جان خود را در این راه بر کف می‌نهادند.

نویسنده سعی کرده با ارائۀ شرحی بسیط و به کمک اسناد تاریخی وقایع رعب‌ برانگیزی که حول محور آن در گردش بوده را روشن سازد و دست نوشته‌ای تا حد ممکن موثّق از اختناق و جفاهای آن زمان ارائه دهد.