از سری درسهای کوتاه

«دیدگاه مشترک بشر از خدا»

با نگاهی به جهان امروزی می‌توان به دیدگاه مشترک بشر از خدا رسید:

وقتی به تمامی جهان هستی نگاه می‌کنیم چشمان ما نظاره‌گر قدرت پر شکوه و قدرتمند خدا می‌باشد، خدای قادر مطلق که جهان هستی را از عدم و از هیچ به هستی آورد و آن را با چنین وسعتی آفریده است، خدایی خالق، دانا، توانا که عالِم بر همه چیز است، وقتی به اطرافمان نگاه می‌کنیم می‌بینیم که نظام هستی و قوانین حاکم بر آن از ریزترین موجودات تا بزرگ‌ترین آنها حکایت از نظمی شگفت انگیز می‌کند، آفرینشی که بر اساس نظم استوار است. در دستگاه خلقت، نه تنها هر پدیده‌ای جای خاصی را دارد بلکه مأموریّت و كار ویژه‌ای به عهده دارد، اگر نگاهی دقیق به اطراف خودمان بیاندازیم و پدیده‌های هستی را با دیدۀ دقّت بنگریم در می‌یابیم که دست خدای توانا چه قدر زیبا و منظّم هر چیز را در جای خویش نهاده است.

در آفرینشِ آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز، فصول به کار رفته، خواب در زمستان و بیداری آن در بهار، زنجیرۀ حیات در حیوانات و گیاهان و وابستگی آنها به هم، وجود کهکشانها و منظومه‌های بسیار که هر کدامشان در یک مدار معیّنی حرکت می‌کنند، حرکت وضعی زمین به دور خورشید و … که اگر اندکی بی‌نظمی در گوشه‌ایی از چرخۀ حیات راه بیفتد، همۀ آنها را به نابودی می‌کشاند. تمامی اینها بیانگر خالقی است که هر چیزی را منظّم و قانونمند آفریده است.

به گیاهان که نگاه می‌اندازیم می‌بینیم هر گیاه در شرایط آب و هوایی خاص خودش رشد می‌کند، ماهیهای دریای شور فقط در آب شور و ماهیان آب شیرین در آب رودخانه‌ها زندگی می‌کنند و تکثیر می‌شوند و هر کدام در چرخۀ زندگیشان دارای نظم و قانون خاص به خود می‌باشند. ما این نظم را در حیوانات نیز می‌بینیم. برای مثال خرسها همچنان خواب زمستانی خود را دارند یا مورچه برای فصل زمستان آذوقۀ خود را از قبل جمع می‌کند.

و یا نظمی که در درختان می‌باشد را بنگریم، درخت آلبالو همیشه میوۀ آلبالو را به بار می‌آورد و ما از یک درخت آلبالو انتظار میوۀ پرتقال را نداریم. به فصلهای سال که نگاه می‌اندازیم می‌بینیم که همیشه پس از زمستان، بهار و بعد آن فصل تابستان در راه است، بعد از هر نو شدنی خزان و پس از هر خزانی دوباره نو شدن طبیعت را می‌بینیم. که همۀ اینها خدایی را معرّفی می‌کند که قادر، توانا، با نظم و قانونمند است، خدایی قدّوس و پاک که هیچ انسانی نمی‌تواند او را به بی‌نظمی و جهالت ملزم سازد.

حال در بین تمامی مخلوقات خدا نگاهی به انسان بیاندازیم، خدا که انسان را در یک قانونمندی آفرید، آناتومی بدن انسان و عضوهای به کار رفتۀ او را هم در یک قانونمندی آفرید. حال همین انسانی که خدا او را با نظم تمام آفریده و او را بر روی زمینی که دارای نظامی بسیار دقیق است مقرّر فرمود، باعث بر هم زدن نظم در زمین و طبیعت شده است. به طوری که نه تنها به خود آسیب می‌زند بلکه نظم طبیعت را نیز به مخاطره انداخته. با ساخت مواد مخدر و مشروبات الکی به بدن خود آسیب می‌رساند، با از بین بردن درختان و جنگلها باعث سیل و از بین بردن طبیعت شده است. با به کارگیری عناصر روی زمین دست به ساخت بمب اتمی به جهت از بین بردن و تخریب و کشتار انسانها زده است و …؛

انسان امروزی نه تنها دست به بر هم زدن طبیعت دراز کرده بلکه گناهانی را انجام می‌دهد که از آن متنفّر است و پس از انجام دادن آن دچار عذاب وجدان می‌شود، دروغ، زنا، خیانت، قتل، فحشا، ریا و … را ناپسند می‌داند امّا زمانی که در شرایط آن قرار می‌گیرد عمل کننده به همۀ آنها است. در یک عصبانیّت مرتکب قتل می‌شود و بعد از ساعاتی پشیمانی به سراغش می‌آید، دروغ را ناپسند می‌داند امّا زمانی که در شرایط آن قرار می‌گیرد آن را به راحتی ادا می‌کند، در جایی قانونها و بایدها و نبایدهایی را در یک چهارچوب از پیش تعیین شده تعریف می‌کند امّا خودش قادر به مراعات آنها نیست.

به وضوح می‌بینیم که انسانها حتّی ناخواسته مرتکب گناه می‎شوند در صورتی که از انجام دادن آن تنفّر دارند. مذاهب به وجود آمده، انسانها را به سمت نیکویی هدایت می‌کنند و هیچ یک از آنها با تفکّر شریرانه نخواسته‌اند باری بر انسانها بگذارند، امّا با وجودی که همۀ آنها انسانها را به سمت تقدّس و نیکویی دعوت می‌کنند و مدّعی این می‌باشند که باید از گناه به دور بود، ولی خود با انجام ناپاکی و شرارت بر ضد کلام خود رفتار می‌کنند. به راستی چه طور چنین چیزی ممکن است؟ چگونه انسان می‌تواند گناه نکند؟ چه راه حلی برای آن وجود دارد؟

 شخصی گناه می‌کند و بعد از آن پشیمان شده و در حضور خدا توبه می‌کند و باز روز دیگر همان گناه را تکرار و یا گناه دیگری را مرتکب می‌شود، شخصی دیگر برای از بین بردن گناهش به دنبال کارهای خیریّه می‌رود با ساختن مدرسه، بیمارستان، کمک به یتیمان و … پوششی خود درآورده بر گناهانش می‌خواهد بگذارد، کسی دیگر هم با انجام مناسک مذهبی می‌خواهد رضایتمندی خدا را تحصیل نماید.

حال خدایی که این همه با نظم، قانونمند و قدّوس است چگونه انسانی را خلق کرده که تا این حد نامیزان است و یا چه طور این همه مذاهب و اعتقاد را به وجود آورده که دارای تضاد و آشفتگی می‌باشد و در هر جایی به یک طور سخن گفته است. چرا انسانها گناهانی می‌کنند که حتّی خودشان آن را دوست ندارند، ما مخلوقات خدا را مثال زدیم که همگی در یک نظم هستند امّا انسان در بین مخلوقات خدا نه تنها بی‌نظم است بلکه نظم طبیعت را نیز بر هم زده است.

این گونه به نظر می‌رسد که انسانها طبع و خوی متفاوتی پیدا کرده‌اند و دو شخصیّتی متفاوت از یک دیگر را ارائه می‌دهند به طوری که در افکار و ذهنشان با دو صدای متضّاد پیوسته مواجه‌اند، یک صدا آنها را به سمت نیکویی و پاکی هدایت می‌کند و صدایی دیگر به سمت شرارت و بدی، یک صدا او را به سمت بخشش و محبّت رهنمود می‌کند امّا صدایی دیگر به سمت انتقام و ستیزه‌جویی.

حال چرا انسانها دو صدا را می‌شنوند؟ منبع این صداها از کجا است؟ چه اتّفاقی در وجدان، ضمیر و در فکر و عقاید انسان صورت گرفته است که دارای دوگانگی شخصیّت شده است؟ مگر ما ساختۀ دست خدای قدّوس و پاکی نیستیم که از گناه متنفّر است، پس چرا انسان این گونه آفریده شده است؟ خدایی که همه چیز را در نظم و هماهنگی خاص آفرید آیا در ساختن انسان ناتوان بود؟ چرا انسانها مرتکب گناهانی می‌شوند که حتّی دوست ندارند، چرا دارای افکار و عقاید و مذهبهای مختلف می‌باشند در صورتی‌ که همه مدّعی بر این هستند که خدایی را پرستش می‌کنند که ثابت و تغییرناپذیر است؟ آیا خدا انسان را با گناه خلق کرد؟ آیا تمامی مذهبهای به وجود آمده با صداهای مختلف که هر کدام مدّعی این می‌باشند که انسان را به سمت خدا هدایت می‌کنند همگی از جانب خدا هستند؟

مهم‌ترین نکته این است که چرا همۀ انسانها در شناخت گناه مشترک، امّا در شناخت خدا با هم متفاوتند، چرا جهان صحنۀ این همه تضادها است. منبع این تفکّرات، بدیها و خوبیها از کجا است؟ چرا همۀ مخلوقات خدا هماهنگ هستند امّا انسان امروزی ناهماهنگ؟ آیا خدا آدم را در ابتدا با گناه خلق کرد یا گناهی به یک شکل و به یک طریقی به انسان وارد شده است؟

اکنون با توجّه به این گناهانی که انسان هر روزه مرتکب می‌شود و دارا بودن طبع و خوی متفاوت و دو شخصیّتی بودنش، می‌توانیم به عنوان یک بیماری به آن نگاه کنیم که گریبان‌گیر تمام بشر شده است، گناهانی که انسانها را در بند و اسارت خود گرفته و نمی‌توانند از آن خلاصی یابند.

یک سؤال، آیا خدا آدم را در زمان آفرینش نامیزان و با گناه خلق کرده است؟ یا گناه به طریقی به انسان داخل شده؟ اگر این یک بیماری بوده باشد، چه طور وارد انسان شده و برای درمان این بیماری چگونه باید عمل کرد؟ می‌دانیم بسیاری از بیماریهای ویروسی که به وجود می‌آیند، محقّقین در ابتدا به جهت درمان آن به سراغ ناقل اوّلیّۀ آن می‌روند، مانند بیماری ایدز، زمانی که ویروس این بیماری آمد محقّقین به دنبال ناقل اوّلیّۀ آن رفتند و فهمیدند که این بیماری از ارتباط بین میمون و انسان به وجود آمده. پس لازم است برای شناخت یک بیماری به سمت ناقل اوّلیّۀ بیماری رفت.

در انسان نیز این ناهماهنگی و عدم توازن به وجود آمده است پس باید به سراغ اوّلین انسانی که گناه نموده رفت تا ببینیم چگونه گناه به مانند یک بیماری به آدم داخل شده است. حال می‌دانیم که آن آدم خطاکار اوّلیّه در دسترس نمی‌باشد پس برای یافتن پاسخ این سؤال چه کار باید کرد و به دنبال چه کسی باید رفت؟

 فرض کنید شما یک نقّاش هستید، شاید بسیاری از افراد در مورد نقّاشیِ شما، رنگ و ابزارهایی که به کار برده‌اید صاحب نظر باشند و نظری بدهند، امّا تنها شخصِ شما می‌توانید به درستیِ تمام، نکات و تکنیکهای به کار برده شده و زمان صرف شده برای آن نقّاشی را توضیح دهید. پس برای جواب تمامی این سؤالات، گناهانی که انسان مرتکب می‌شود، مذاهب به وجود آمده که همۀ آنها مدّعی این هستند که از سوی خدا آورده شده‌اند، تنها کسی می‌تواند پاسخگو باشد که شاهد زندۀ تمامی این وقایع بوده باشد.

و او کسی نیست جز خدا. او که در تمامی اعصار همراه بشر بوده است. او که خالق انسان و تمامی موجودات می‌باشد. پس تنها راه، رفتن به سراغ خدا است. اگر این نامیزانی و عدم توازن از خدا باشد که تکلیف مشخّص است در روز داوری هر شخصی در حضور خدا مدّعی این است که مخلوقِ دست او بوده و این نامیزانی از طرف خدا بوده است. حال اگر او مقصّر بوده باشد چه طور می‌تواند در برابر این اتّهام از خودش دفاع کند و یا انسان را محکوم نماید؟

با وجود صداهای متفاوتی که در دنیا وجود دارد و هر صدا مدّعی است که انسان را به سمت نیکویی دعوت می‌کند به راستی کدام صدا درست می‌گوید؟ و بر اساس کدام صدا است که خدا انسان را قضاوت و داوری می‌نماید؟ لذا عاقلانه است که به سراغ خود خدا رفته و حقیقت هر امری را از او جویا شد.

بسیاری می‌گویند، مگر خدا سخن می‌گوید؟ چرا که نه! آیا خدایی که جهان هستی را به این عظمت آفرید و انسان را با چنین نبوغی خلق کرد، در سخن گفتن خود ناتوان است؟ همیشه باید به این فکر کرد که عدم توانایی در شنیدن صدای خدا می‌تواند به یک علّت انسانی مربوط باشد، علّتی که گوشهای ما را قادر به شنیدن صدای او نمی‌کند زیرا تاریخ نشان می‌دهد که بودند کسانی که با خدا سخن می‌گفتند و از او می‌شنیدند.

خدا می‌دانست که روزی خواهد رسید که بشر صدای او را نخواهد شنید و چنین اتّفاقاتی خواهد افتاد که بشر در شناخت او به اشتباه می‌رود و بسیاری به جهت انحرافات به وجود آمده از دریچۀ ذهن خود خدا را بدون کسب معرفت تام او معرّفی می‌کنند.

اکنون فرض کنید در ایّام قدیم زندگی می‌کنید و برای خانوادۀ خود که در یک کشور و شهر دیگر زندگی می‌کنند می‌خواهید از اوضاع و احوالتان آنها را با خبر سازید امّا شما به هیچ طریق ارتباطی، دسترسی ندارید. تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که اوضاع و احوال و شرایط خودتان را به صورت مکتوب به رشتۀ تحریر درآورده و به دست خانواده خود برسانید؛ یقیناً شما برای رساندن این نامه به دست خانواده‌تان از فردی امین استفاده می‌کنید، فردی که بتواند نامۀ شما را به دست خانواده‌تان برساند. آیا می‌دانید خدا نیز سخنان خود را از طریق نویسندگانی امین که منتخب او بودند مکتوب کرد تا احکام، فرامین و اراده‌اش را به گوش بشر برساند؟ او در کلام مکتوب شده‌اش از ابتدا تا انقضای عالم و حتّی عالم ابدی را در دست بشر قرار داد.

 کتب مقدّس همان نامۀ سرگشادۀ خدا برای تمام اعصار بشری است که تنها توسّط یک قوم گردآوری شده و اتّفاقاً جهت تأیید و امانتدار بودن نویسندگان آن، به وقایع مرتبط به آن قوم نیز می‌پردازد؛ امّا آن قوم یک نماد و سایه‌ای از برگزیدگان خدا برای تمام اقوام دنیا بودند برای دریافت حیات ابدی، و روی سخن این کتب با تمام امّتهای دنیا می‌باشد و تنها برای یک قوم و یک قشر خاصی از مردم دنیا نگاشته نشده است.